Ortahisar’da 03.06.2025 tarihinde sabahın erken saatlerinde başlayan ve öğleye kadar etkisini sürdüren yoğun yağış sonrası, ilçe genelinde taşkın, su baskınları ve heyelanlar yaşandı. Yaşanan olumsuz durumdan etkilenen vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz.
Bu olumsuz tablo kentimizin doğa olaylarına karşı ne denli kırılgan bir yapıya sahip olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. Yoğun yağışın ardından kısa sürede su altında kalan yollar, parklar ve yaşam alanları, plansız kentleşmenin, yetersiz altyapının ve doğaya rağmen inşa edilen yapılaşmanın doğrudan bir sonucudur.
Kentsel Dirençlilik, Mavi-Yeşil Altyapı ve Doğa Tabanlı Planlama Acil Gündemdir
Şehrin merkezi akslarında, özellikle kıyı kesimlerinde oluşan su birikintileri, geçirgen yüzeylerin yetersizliğini, drenaj sistemlerinin işlevsizliğini ve mavi-yeşil altyapının eksikliğini açıkça ortaya koymuştur. Sert zeminlerle kaplanmış cadde ve sokaklar, yüzey akışı oluşturmakta; bu da suyun kısa sürede yüzeyde birikmesine ve taşkına dönüşmesine yol açmaktadır. Toprak ve bitki örtüsünün doğal tutma özelliklerinden yararlanılmayan planlamalarda taşkın riski ve yağmur suyu akış miktarı azaltılamadığından sel riski her zaman gündemde olacaktır.
Dirençli ve Direngen Kent Anlayışı Artık Zorunluluktur
İklim krizinin etkisiyle artan aşırı hava olayları karşısında kentlerimizin yalnızca “dayanıklı” değil; aynı zamanda uyum sağlayabilen, doğayla barışık ve çevresel olarak dirençli sistemlerle donatılmış olması gerekir. Dirençli ve direngen kentler, sadece mühendislik çözümleriyle değil, ekolojik ve sosyo-kültürel altyapılarla bütünleşik biçimde planlanmalıdır.
Bu kapsamda:
• Mavi-yeşil altyapı sistemleri (yağmur bahçeleri, biyolojik hendekler, yeşil çatılar, geçirgen kaldırım sistemleri vb.),
• Doğal taşkın alanlarının korunması ve dere yataklarının yapılaşmaya açılmaması,
• Suya göre kurgulanmış topografik planlamalar, kentlerin hem su baskınlarına karşı daha dirençli hale gelmesini sağlar hem de iklimsel uyumu artırır.
Taşkınla birlikte ortaya çıkan tablo, yalnızca bir meteorolojik olayın değil, planlama süreçlerindeki yapısal sorunların sonucudur.
Doğa Tabanlı Çözümler, Bilimsel Planlama ve Kamu Yararının Öncelenmesi Gereklidir
Trabzon özelinde yaşanan bu taşkın, benzer iklimsel karaktere sahip birçok kent için de uyarı niteliğindedir. Kentlerimizi yalnızca bugünün ihtiyaçlarına değil, geleceğin iklim koşullarına göre de kurgulamak zorundayız. Bu doğrultuda; akademi, yerel yönetimler, meslek odaları ve sivil toplum işbirliği içinde çalışmalı; doğa tabanlı çözümleri, sürdürülebilir planlama ilkelerini ve iklim uyum stratejilerini kent politikalarının merkezine yerleştirmelidir.
Trabzon’da yaşanan taşkın, sadece bir doğa olayı değil; insan kaynaklı planlama hatalarının ortaya çıkardığı bir krizdir. Geleceğin afetlerini önleyebilmek için:
• Doğa ile uyumlu bir planlama anlayışı benimsenmeli,
• Mavi-yeşil altyapı projeleri hızla hayata geçirilmeli,
• Geçirgen yüzey oranları artırılmalı,
• Dere yatağı üzerindeki tüm yapılar yıkılmalı
• Drenaj ve altyapı sistemleri kotlanma ve yeterlilik açısından değerlendirilmeli
• Kentsel yoğunluğun plansız artışı nedeniyle azalan kamusal alanların nicelik ve nitelik açısından iyileştirilmeli
• Tüm deniz dolguları yok edilmeli, kentleşme baskısı altında olan açık mekanlar, dere yatakları, alternatif yağılaşma alanı olarak görülmemeli
• Kentsel yeşil altyapı oluşturulmalı, kent planları hazırlanarak ülke bütününde ekolojik altlıklarla çelişen alanların dönüşümü sağlanmalı
• Trabzon başta olmak üzere tüm kıyı kentleri, iklim dirençli hale getirilmelidir.
Daha önce de ifade ettiğimiz gibi Kentimizin her noktasında hazırlanan projelerin ortak akılla ve bilimin ışığında, raporlara dayalı olması gerektiğini belirterek kentlerimizi yeni duruma uyumlamak ve iklim krizinin etkilerini azaltmak için doğa tabanlı çözümler, mavi-yeşil altyapı, peyzaj tabanlı şehircilik hizmetlerine önemle vurgu yapmaktayız.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Trabzon Şubesi 4. Dönem Yönetim Kurulu
Başkan: Prof. Dr. Doruk Görkem ÖZKAN
