Türkiye İle Sosyal Güvenlik Anlaşması Olan Ülkelerde Çalışanlar Şayet Kesin Dönüş Yapmışlarsa Türkiye’den İki Şekilde Emekli Olabiliyorlar. İlki Yurtdışı Borçlanmasıyla Ki Emeklilik İçin Gerekli Gün Sayısı Kadar Borçlanma Yapıp Bedelini Ödediklerinde Normal Emekli Olmaları Biçiminde Cereyan Ediyor. Diğeri İse Borçlanma Yaparak Parasal Bir Bedel Ödemeden Sadece Türkiye’de Daha Önce Geçmiş Olan Çalışmaları Oranında Aylık Bağlatmaları Mümkün Ki Bunun Adı Da Yurtdışı Kısmi Aylığı Oluyor.
Sözgelimi Türkiye’de 1955 Doğumlu, 1984 Yılında Başlayan Dört Yıl Fiili Çalışması Olan Bir SSK’lı Almanya’da Da 23 Yıl Çalışmış Ve Türkiye’ye Dönmüş Olsun. Bu Erkek Gurbetçi Dilerse 5 Bin 225 Güne Yetecek Kadar Yurtdışı Borçlanması Yapıp Emekli Olabilir Veya Borçlanma Yapmadan 27 Yıl Çalışan Emsaline Bağlanacak Aylığın 4/27’sini Alarak Kısmi Aylık Sahibi Olabilir. Bu Kısmi Aylığın İleride Borçlanma Yapılarak Tam Aylığa Yükseltilmesi De Mümkündür.
Yaştan Emeklilikten İçin Gerekli Yaş Koşulunu Sağlamadan Türkiye’ye Gelip Yurtdışı Kısmi Aylığı Bağlatan Bir Gurbetçi Bilahare Bu Aylığı Tam Aylığa Yükseltmek İsterse Sorun Yaşar.
HABERSİZ DE BAĞLANIYOR
Türkiye İle Sözleşmeli AB Ülkelerinde Çalışmakta İken Malûlen Emekli Olan Bir Gurbetçinin Türkiye’de 360 Günü Varsa Talebi Olmasa Bile Buradan Da Yurtdışı Kısmi Aylığı Bağlanır.
Mesela Bu Örnekteki Kişi Tam Aylık Almak İçin Altı Yıllık Borçlanma Yaparak 3 Bin 600 Günden Emekli Olup Normal Aylık Almak İstediğinde SGK’dan Aylığını En Az 5 Bin 225 Güne Tamamlaması İstenir, Aksi Halde Aylığı Tam Aylığa Yükseltilmez.
SSK’dan Çok Fark Etmese De Asıl Sorun Kısmi Aylığın Bağ-Kur Ve Hele Emekli Sandığı’ndan Bağlanması Halinde Ortaya Çıkıyor. Zira Bu Sigortalılıklarda Kısmi Aylık Ve Tam Aylık Arasında Gün Sayısı Ve Fark Ödeme Miktarı Büyük. Gurbetçiler Türkiye’den Nasıl Emekli Olur?
Keza Türkiye’de En Az 15 Yıllık Memuriyetten Sonra Sözleşmeli Bir Ülkeye Gidip Orada 20 Yıl Çalışan Müstafi Memur Döndüğünde Şayet 61 Yaşı Gelmeden Kısmi Aylık Bağlatmışsa Aynı Sorunu Yaşar. Üstelik Memuriyetten Normal Emeklilikte En Az 25 Yıl (9 Bin Gün) Gerektiğinden Bahisle Örnekten Hareketle 15/35 Oranında Bağlanan Kısmi Aylığın Tam Aylığa Dönüştürülmesi İçin En Az 10 Yıllık Yurtdışı Borçlanması Yapması İstenir. “61 Yaş Ve 15 Yılım Var, Emekli Sandığı’ndan Yaştan Emeklilik Şartlarına Sahibim” Diyerek İddia Etmek De Kâr Etmez Normalde.
Gurbetçilerden Kısmi Aylık Bağlatmayan Diğer Eski Memur 61 Yaşını Doldurduğunda Yaştan Emekli Olurken 61 Yaşından Önce Kısmi Aylık Bağlatan Diğer Eski Memur 61 Yaş Ve 5 Bin 400 Günle Emekli Sandığı’ndan Emekli Olamıyor.
Sorun SGK’nın Yaşlılık Aylığı İçin Başvuru Tarihi İtibariyle Değil, İlk Defa Kısmi Aylığın Bağlandığı Tarih İtibariyle Değerlendirme Yapmasından Kaynaklanıyor. Mamafih Bu Durumun Yargı Yoluyla Çözümü Var. Gurbetçilerden Özellikle “Mahkeme İle Uğraşmak İstemiyorum” Diyenlerin De Bu Durumda Kısmi Aylık Bağlatırken Tabi Olduğu Sigortalılık Bakımından Yaştan Emeklilik Şartlarını Tamamlayıp Tamamlamadığını Kontrol Etmesi Gerekiyor. Dava Açmaktan Hakkını Aramaktan Gocunmayan Aydın Yurttaşlarıma İse Bu Konuda Yargı Çözüm Sunuyor.
ÇÖZÜM DANIŞTAY’DA
Danıştay 11. Dairesi Bu Konudaki Kararlarında; 3201 Sayılı Kanun’da, Kısmi Aylığın Tam Aylığa Dönüştürülürken Borçlanılacak Hizmet Süresinin Tespitinde, Kısmi Aylığın Bağlandığı Tarihteki Hükümlerin Uygulanacağı Yolunda Bir Düzenleme Bulunmadığını, Buna Karşın 3201 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği’nin 14. Maddesinin Son Fıkrasında; “Aylık Bağlanması İçin Gerekli Şartların Tespitinde, Sigortalılık Süresi Aranmaksızın İlk Aylık Tarihindeki Veya Ölüm Tarihindeki Mevzuat Uygulanır” Kuralına Yer Verilmek Suretiyle Tam Aylık Talebinde Bulunulan Tarih Yerine, Çok Önce Bağlanmış Olan Kısmi Aylık (İlk Aylık) Tarihi Esas Alınarak Borçlanılacak Hizmet Süresinin Tespitinin Öngörülmüş Olmasının Dayandığı Yasa Hükümlerine Aykırı Olduğunu Vurguluyor.
Söz Konusu Kararda; “3201 Sayılı Yasanın 9. Maddesinde, Kısmî Aylık Bağlanmış Olanların Talep Ettikleri Takdirde Borçlarını Tamamen Ödemeleri Şartıyla Kısmî Aylıklarının Tam Aylığa Çevrileceği Kurala Bağlanmış Olup, Talepte Bulunma Bakımından Zaman Kısıtlaması İçermeyen Ve Borcunu Tamamen Ödeme Dışında Bir Koşula Yer Verilmeyen Bu Yasal Düzenlemede Yer Almayan Koşulların Düzenleyici İdari İşlemlerle Yürürlüğe Konulamayacağı Konusunda Duraksamaya Yer Yoktur. Anayasa’nın 124. Maddesi Uyarınca Kanunların Ve Tüzüklerin Uygulanmasını Sağlamak Üzere Yürürlüğe Konulan Yönetmelikler Hiç Bir Yasa Hükmüne Aykırı Kural İçeremeyeceklerinden Ve Dayanağı Olan Yasa Hükümlerine Aykırı Bulunduğu Anlaşılan Söz Konusu Yönetmelik Hükmünün İptal Edilmemiş Olması, 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. Maddesinin 4. Bendi Uyarınca Bu Düzenlemeye Dayalı İşlemin İptaline Engel Teşkil Etmeyeceğinden, Anılan Yönetmelik Hükmüne Göre Tesis Edildiği Anlaşılan Dava Konusu İşlemde Hukuki Uyarlık Bulunmadığına” Hükmediyor.
Yargıtay’ın Da Bu Konudaki Yaklaşımı Benzer, Örneğin Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin SSK’lı Ve Bağ-Kur’lular İçin Kısmi Aylığın Bağlandığı Tarih Değil De Tam Aylık Başvuru Tarihi İtibariyle Değerlendirme Yapılmasını Öngören Kararları Bulunuyor.
Kaynak: Ali Tezel/17.06.2015
