Gebelik ve tiroid bezinin yavaş çalışması (Hipotiroidi )
Tiroid bezi boyun ön tarafında şekli kelebeğe benzer bir salgı bezidir. Tiroid bezinin görevi ürettiği tiroid hormonlarını kan damarları yolu ile vücuda dağıtmaktır. Tiroid hormonları vücuttaki bütün hücrelerde metabolizma hızını düzenler.
Tiroid bezi yavaş çalıştığında (hipotiroidizm) vücudun tüm fonksiyonları yavaşlar. Yorgunluk, ödem, kabızlık, ciltte kuruma, saç dökülmesi, kilo verememe durumu ortaya çıkar. Tiroid bezinde yavaşlamaya yol açan pek çok sebep olmasına rağmen vakaların çoğunda vücut savunma hücrelerinin tiroid dokusunu harap etmesi ile oluşan Haşimato hastalığı nedendir. Diğer sık rastlanılan neden iyot eksikliğine bağlı oluşan hipotiroidizmdir.
Hipotiroidinin anneye olan etkileri?
Fark edilmeyen veya hipotiroidisi yetersiz tedavi edilen annelerde kansızlık (anemi) , kaslarda ağrı ve kuvvetsizlik (myopati), kalp yetmezliği, gebelik zehirlenmesi ( preeklampsi), bebeğin düşük kilolu doğması ve doğum sonrası fazla kanama durumu ortaya çıkabilir. Bu tür istenmeyen durumlar daha çok ciddi hipotiroidizmi bulunan gebelerde izlenir. Hafif- orta derecede var olan hipotiroidizm belirgin semptomlara yol açmadığı gibi ortaya çıkan sıkıntılar gebeliğe bağlanabilir.
Gebeliğe hazırlık aşamasında veya gebeliğin farkına varıldığında kanda tiroid bezini çalıştıran hormon (TSH) seviyesine bakılmalıdır. Bu durum özellikle daha önceden kendisinde tiroid hastalığı bulunanlarda ve ailesinde guatr gibi tiroid hastalığı bulunanlarda önemlidir. Öncesinde hipotiroidisi olup ilaç kullanan kişilerde gebeliğe bağlı tiroid hormonu ihtiyacındaki artışa bağlı ilaç dozunun artırılması gerekebilir. Basit bir kan testi ile ölçülen TSH hormon seviyesi normal gelen kişiler için ek bir taramaya gerek kalmaz. Hipotiroidizm tespit edilirse ilaç olarak tiroid hormon desteği sağlanılmalıdır.
Annede ortaya çıkan hipotiroidizmin bebeğe olan etkileri?
Ciddi hipotiroidizm olup da tedavi edilmeyen annelerin bebeklerinde beyin dokusu gelişiminde sıkıntılar ortaya çıkar. Bu durum genellikle iyot eksikliği nedeni ile oluşan hipotiroidi durumunda izlenir. Gebeliğin özellikle ilk üç ayında, anneden sağlanan tirod hormonu, bebeğin beyin hücrelerinin olgunlaşması ve fonksiyonları üzerinde etkilidir. Gebeliğinde tiroid hormonu eksikliği bulunan annelerden doğan çocuğun, bebeklik ve okul çağında yapılan ölçümlerde zekâ ve entellektüel gelişimini olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir.
Bu neden ile Dünya sağlık örgütü gebelik ve emzirme döneminde günlük 200 mg iyot alınmasını önermektedir. İyot deniz ürünlerinde, süt, yumurta ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Diğer önemli bir iyot kaynağı iyotlu sofra tuzlarıdır. İyotlu tuz mineral özelliklerini kaybetmemesi için ışık almayacak şekilde, kapalı kapta saklanmalıdır. Özelikle gebeliğin ilk üç ayında iyotlu tuz kullanımının yanında dışarıdan iyot desteği alınmalıdır.
Bebek doğduğunda Tiroid bezi çalışmıyorsa?
Tiroid hormonu bebekte beyin dokusu gelişiminde kritik bir öneme sahiptir. Doğduğunda tiroid dokusu çalışmayan (konjenital hipotiroidizm) bebeklerde zekâ gelişiminde ciddi bozukluklar ortaya çıkar. Bu durum erken fark edilir ve tiroid bezindeki bozukluk giderilirse ciddi sorunların ortaya çıkması önlenebilir. Ülkemizde doğan tüm bebeklerin bu hastalık için taranması sayesinde tiroid bezi çalışmayan bebeklere ( konjenital hipotiroidizm) en kısa süre içerisinde tiroid hormon tedavisi başlanılmaktadır.
Uzm. Dr. Barış VURALLI
Kadın Hastalıkları ve Doğum
