"Berat, Beraet" Kelimesi "El-Berâe" Kelimesinin Türkçe'deki Kullanılış Şeklidir. Beri Olmak, Aklanmak, Temiz Ve Suçsuz Çıkmak Demektir. "Berâet" İki Şey Arasında İlişki Olmaması, Kişinin Bir Yükümlülükten Kurtulması Veya Yükümlülüğünün Bulunmaması Anlamına Gelmektedir. Mü'minlerin Bu Gece Günah Yüklerinden Kurtulup İlâhî Bağışa Ermeleri Umulduğu İçin De Berat Gecesi Denmiştir.
Berat Gecesi'nin Mahiyeti Ve Önemi:
Yıllık Bir Program Çerçevesinde Yürütülen Ticari Faaliyetler, Yıl Sonunda O Program Esaslarına Göre Kontrol Ve Teftiş Edilir, Kâr Zarar Hesapları Yapılır. Kesin Hesabın Tespitinden Sonra Da Gelecek Yılın Programı Hazırlanarak Son Şeklini Alır. Her Yıl Tekrar Edilen Bu Kontrol Ve Tespit İşlemleri Sayesinde, Ekonomik Hayatta İstikrarlı Ve Sağlam Bir İlerlemenin Temini Mümkün Olur.
Bu Misalin Işığında Manevi Hayatımıza Ve Faaliyetlerimize Bakalım. Dünya, Âhiret Hayatının Kazanılması İçin Yaratılmış Bir Manevi Ticaret Yeri Olduğuna Göre, O Ticaretle İlgili Faaliyetlerin De Yıllık Muhasebesinin Yapılması Gayet Tabiidir. İşte Bu Muhasebenin Vakti Üç Ayların İçindedir. Berat Kandili İle Başlayıp Kadir Gecesi'yle Biten Devreye Rastlar.
Duhan Sûresinin 2., 3. Ve 4. Âyetlerinin Berat Gecesi'nden Bahsettiği Bildirilmektedir. Âyetlerin Meali Şöyle:
"O Apaçık Kitaba And Olsun Ki, Biz Onu Gerçekten Mübarek Bir Gecede İndirdik. Çünkü Biz Onunla İnsanları Uyarmaktayız. Bütün Hikmetli İşler O Gecede Tefrik Olunur."
Bu Âyetler Hakkında İki Görüş Vardır. Çoğu Tefsir Bilginlerinin Görüşüne Göre, Bu Mübarek Gece Kadir Gecesi'dir. İkrime Bin Ebi Cehil'in De Dahil Olduğu Bir Grup Alim İse; Bu Gecenin Berat Gecesi Olduğunu Söylemişlerdir. Her İki Tefsiri Birleştiren Diğer Bir Görüşe Göre De, Hikmetli İşlerin Ayırımının Yapılmasına Berat Gecesi'nde Başlanmakta Ve Bu İşlem Kadir Gecesi'ne Kadar Devam Etmektedir. Bu Hikmetli İşler Nelerdir Ve Âyetin Mânası Nedir?
Yıllık Kader Programı
İbni Abbas'tan Rivayet Edildiğine Göre, Hikmetli İşlerin Birbirinden Ayırd Edilmesi Şu Şekilde Cereyan Etmektedir:
- Bu Seneden Gelecek Seneye Kadar Meydana Gelecek Olayların Hepsi Ayrı Ayrı Melekler Tarafından Defterlere Yazılır. Rızıklar, Eceller, Zenginlik, Fakirlik, Ölümler, Doğumlar Hep Bu Esnada Kaydedilir. O Yılki Hacıların Sayısı Bile Bu Devrede Takdir Olunur. Herkesin Ve Her-Şeyin O Sene İçindeki Mukadderatı Kaydedilir.
- Rızıkla Alakalı Defterler Mikail Aleyhisselâma Verilir.
- Savaşlarla İlgili Defterler Cebrail Aleyhissalama Verilir.
- Ameller Nüshası Dünya Semasında Görevli Melek Olan İsrafil'e Verilir Ki Bu Büyük Bir Melektir.
- Ölüm Ve Musibetlerle İlgili Defter De Azrail Aleyhisselâma Teslim Edilir.
Fahreddin Er-Râzî"Nin Açıklamasına Göre Bu Defterlerin Düzenlenmesi Berat Gecesi'nde Başlar, Kadir Gecesi'nde Tamamlanarak Her Defter Sahibine Teslim Edilir.1
Berat Kandili'nin "Bütün Senede Bir Kudsi Çekirdek Hükmünde Ve Beşer Mukadderatının Programı Nev'inden Olması Cihetiyle Leyle-İ Kadrin Kudsiyetinde" Olması Bu Manalara Dayanmaktadır.2
Kur'ân'ın Bu Gecede İndirilmesi Meselesine İse Şöyle Bir Açıklama Getirilmektedir:
Berat Gecesi, Kur'an-I Kerim'in Levh-İ Mahfuzdan Dünya Semasına Toptan İndirildiği Gecedir. Buna İnzal Denir. Kadir Gecesi'nde İse Peygamberimiz (Asm)'E İlk Kez Ve Parça Parça İndirilmeye Başlanmıştır. Buna Da Tenzil Denir.
Berat Gecesi'nin Özellikleri
Tefsirlerde Bu Gece İle İlgili Olarak Şu Şekilde İzahlar Yer Almaktadır: Vergi Ödendiği Zaman Nasıl Ki Vergi Borçlusuna Borcundan Kurtulduğunu Gösteren Bir Belge Veriliyorsa, Allah Azze Ve Celle De Berat Gecesi'nde Mü'min Kullarına Berat Yazar. Zaten Bu Gecenin Dört Adı Vardır: "Mübarek Gece", "Berae Gecesi", "Sakk (Belge Ve Senet) Gecesi" (Allah Teâlâ Bu Gece Mü'min Kullarına Beraet Yazar)", "Rahmet Gecesi."
"Berat, Beraet" Kelimesi "El-Berâe" Kelimesinin Türkçe'deki Kullanılış Şeklidir. Beri Olmak, Aklanmak, Temiz Ve Suçsuz Çıkmak Demektir. "Berâet" İki Şey Arasında İlişki Olmaması, Kişinin Bir Yükümlülükten Kurtulması Veya Yükümlülüğünün Bulunmaması Anlamına Gelmektedir. Mü'minlerin Bu Gece Günah Yüklerinden Kurtulup İlâhî Bağışa Ermeleri Umulduğu İçin De Berat Gecesi Denmiştir.
Bir Kısım Âlimlerin, Kıblenin Kudüs'teki Mescid-İ Aksâ'dan Mekke'deki Kâbe İstikametine Çevrilmesinin Hicretin İkinci Yılında Berat Gecesi'nde Gerçekleştiğini Kabul Etmeleri De Geceye Ayrı Bir Önem Kazandırmaktadır.3
Berat Gecesi'nin Beş Ayrı Özelliği Vardır.
1. Bütün Hikmetli İşlerin Ayırımına Başlanması.
2. Bu Gecede Yapılacak İbadetlerin Diğer Vakitlere Nispetle Kat Kat Sevaplı Olması.
3. İlâhi Rahmetin Bütün Âlemi Kuşatması.
4. Allah'ın Af Ve Bağışlamasının Coşması.
5. Peygamberimiz (Asm)'E Tam Bir Şefaat Yetkisinin Verilmiş Olması.
Bir Rivayette Bildirildiğine Göre Resulullah (Asm) Şâban'ın On Üçüncü Gecesi Ümmeti Hakkında Şefaat Niyaz Etti, Üçte Biri Verildi. On Dördüncü Gecesi Niyaz Etti Üçte İkisi Verildi. On Beşinci Gecesi Niyaz Etti, Hepsi Verildi. Ancak Allah'tan Devenin Kaçması Gibi Kaçanlar Başka...
Zemzem Kuyusunun Bu Gecede Açık Bir Şekilde Coşup Çoğalması Da Bu Manaları Kuvvetlendiren Kutsal Bir İşaret Olarak Yorumlanmaktadır.4
Peygamber Efendimiz (Asm) Bir Hadis-İ Şeriflerinde Berat Gecesi'nin Feyiz Ve Bereketini Çeşitli Şekillerde Nazara Vermektedir.
"Şâban'ın 15. Gecesi Geldiğinde Geceyi Uyanık İbadetle, Gündüzü De Oruçlu Olarak Geçirin. O Gece Güneş Battıktan Sonra Allah Rahmetiyle Dünya Semasına Tecelli Eder Ve Şöyle Seslenir:
'İstiğfar Eden Yok Mu, Affedeyim Ve Bağışlayayım. Rızık İsteyen Yok Mu, Hemen Rızık Vereyim. "Başına Bir Musibet Gelen Yok Mu, Hemen Sağlık Ve Afiyet Vereyim.'
Böylece Tan Yerinin Ağarmasına Kadar Bu Şekilde Devam Eder." 5
Çünkü O Gece İlâhi Rahmet Coşmuştur. Berat Gecesi Beşer Mukadderatının Programı Çizilirken İnsanlara Verilen Eşsiz Bir Fırsattır. Bu Fırsatı Değerlendirip Günahlarını Affettirebilen, Gönlünden Geçirdiklerini Bütün Samimiyetiyle Cenab-I Hakk'a İletip İsteklerini Ondan Talep Eden Ve Belalardan Ona Sığınan Bir İnsan Ne Kadar Bahtiyardır. Buna Karşılık, Her Tarafı Kuşatan Rahmet Tecellisinden İstifade Edemeyen Bir İnsan Ne Kadar Bedbahttır.
Bu Gece Af Dışı Kalanlar
Peygamber Efendimiz (Asm) Bu Gecede Af Dışı Kalanları Şu Hadisleri İle Bildirmektedir:
"Muhakkak Ki, Allah Azze Ve Celle Şâban'ın On Beşinci Gecesinde Rahmetiyle Yetişip Her Şeyi Kuşatır. Bütün Mahlukatına Mağfiret Eder. Yalnızca Müşrikler Ve Kalbleri Düşmanlık Hissiyle Dolu Olup İnsanlarla Zıtlaşmaktan Başka Bir Şey Düşünmeyenler Müstesna."6
"Yüce Allah Bu Gece Bütün Müslümanlara Mağfiret Buyurur, Ancak Kâhin, Sihirbaz Yahut Müşahin (Çok Kin Güden) Veya İçkiye Düşkün Olan Veya Ana Babasını İnciten Yahut Zinaya Israrla Devam Eden Müstesna."7
"Allah Teâlâ Şâban'ın On Beşinci Gecesi Tecelli Eder Ve Ana-Babasına Asi Olanlarla Allah'a Ortak Koşanlar Dışında Kalan Bütün Kullarını Bağışlar."8
Üç Aylara Ayrı Bir Ruh Ve Mâna İçinde Giren Peygamber Efendimiz (Asm) Özellikle Şaban Ayına Özel Bir Özen Gösterir, Başka Zamanlarda Görülmemiş Bir Derecede İbadete Ve Âhiret İşlerine Yönelirdi. Bu Ayın Çoğu Günlerini Oruçlu Geçirirken, Geceleri De Diğer Gecelerden Çok Farklı Bir Şekilde İhya Ederdi.
Bir Berat Gecesi'nde Uyanıp Da Resulullah Aleyhissalâtü Vesselamı Yanında Bulamayan Hz. Âişe (Ra) Kalkarak Efendimizi Aramaya Başladı. Sonunda Peygamberimizi Cennetü'l-Bakî Mezarlığında Başını Semaya Kaldırmış Halde Buldu. Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselam Mübarek Hanımına Berat Gecesi'nin Faziletini Şöyle Anlattı:
"Muhakkak Ki, Allah Teâlâ Şâban'ın On Beşinci Gecesinde Dünya Semasına Rahmetiyle Tecelli Eder Ve Benî Kelb Kabilesinin Koyunlarının Kılları Sayısınca İnsanları Mağfiret Eder."9
İşlenen Sevaplı Amellerin Değeri Başka Zamanlarda On İse, Berat Kandili'nde Yirmi Bindir. Meselâ Başka Zamanlarda Okuduğumuz Bir Tek Kur'ân Harfine On Sevap Veriliyorsa, Bu Gecede Her Bir Harfine Yirmi Bin Sevap Verilmektedir.
Bu Bakımdan Tam Bir İhlâsla Çalışıp İhyasına Gayret Gösterebildiğimiz Takdirde, Berat Kandili Elli Bin Senelik Bir İbadet Hayatının Sevabını Bir Gece İçinde Bize Kazandırabilir.
"Onun İçin Elden Geldiği Kadar Kur'ân Ve İstiğfar Ve Salavatla Meşgul Olmak Büyük Bir Kârdır."10
Tek Kişinin Çalışma Ve Kazanma Gücü, Maddi Hayatta Olduğu Gibi Manevi Hayatta Da Sınırlıdır Diyorsak, Bunun Çaresi Vardır. Aynı Gayeyi Paylaşan Ve Dünyada Aynı Maksatla Yaşayan Mü'min Kardeşlerimizle Birlikte Teşkil Ettiğimiz Manevi Şirket; Bize Hesabından Âciz Kalacağımız Sonsuz Bir Manevi Serveti Kazandırabilir. Üstelik Maddi Kazançlarda Kâr, Ortaklar Arasında Bölünerek Küçüldüğü Hâlde, Mânevi Kârda Böyle Bir Şey Kesinlikle Söz Konusu Değildir. Çünkü Manevi Faaliyetler Nurludur. Nur İse Maddi Eşya Gibi Küçülmez Ve Bölünmez.
Berat Gecesi İbadeti
Gecenin Manevi Değeri Dolayısıyla Namaz, Kur'ân Tilaveti, Zikir, Tesbih Ve İstiğfarla Geçirilmesi, Bu Gece Vesilesiyle Muhtaçlara Yardım Ve Benzeri Hayırlı Amellere Özel Bir Önem Verilmesi Müstehaptır.
İmam-I Gazali Hazretleri El-İhyâ'da, Berat Gecesi'nde Yüz Rekât Namaz Kılınması Hakkında Bir Rivayete Yer Verse De, Hadis Âlimleri Bu Namazın Sünnette Yerinin Olmadığını, Böyle Bir Namazın Hicret'ten 400 Sene Sonra Kudüs'te Kılınmış Olduğu Tesbitinde Bulunurlar. Hatta İmam Nevevi Böyle Bir Namazın Sünnette Bulunmadığı İçin Bid'at Bile Olduğunu İfade Eder.
Bunun Yerine Kaza Namazının Kılınması Daha İsabetli Olacaktır. Bununla Beraber Kılındığı Takdirde De Sevabının Olmadığı Anlamına Gelmez. Çünkü İbadet Alışkanlıklarının İyice Azaldığı Zamanımızda, İnsanların Bu Vesileyle Namaza Yönelmelerini Hoşgörü İle Karşılamak Faydalı Olacaktır.
Berat Gecesi Duası
Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselam Bu Gece Rabbine Şöyle Dua Etmiştir:
"Allah'ım, Azabından Affına, Gazabından Rızana Sığınırım, Senden Yine Sana İltica Ederim. Sana Gereği Gibi Hamd Etmekten Âcizim. Sen Kendini Sena Ettiğin Gibi Yücesin."11
Berat Duası
Bazı Mâna Büyüklerinin De Şöyle Bir Duası Vardır:
"Allah'ım, Şayet İsmimi Saîdler Defterine Yazdıysan, Orada Sabit Kıl. Şayet İsmimi Şakiler Defterine Yazdıysan Oradan Sil. Çünkü Sen Buyurdun Ki, 'Allah Dilediğini Siler Yok Eder, Dilediğini De Sabit Bırakır, Levh-İ Mahfuz Onun Katındadır."12
Bu İdrak Ve Şuur İçinde İhya Edeceğimiz Berat Gecesi'nin Hepimiz İçin Hayırlara Vesile Olmasını Cenab-I Hakk'tan Niyaz Edelim...
